DOPT (Dioktil Tereftalat)

 

NEDEN DOTP ?
DOTP ve DOP'un fiziksel ve kimyasal özellikleri karşılaştırıldığında, birbirinden neredeyse ayırt edilemeyecek özelliklere sahiptir. Ancak farkları yapılarındadır. DOTP tereftalat olup DOP, DIDP ve DINP gibi ortoftalat esterlerden yapı olarak çok farklıdır. (Şekil 1). DOTP'nin üstün özelliklerini yapılarındaki bu farklılık ortaya koymaktadır.

Di (2-ethylhexyl) terephthalate

Orthophthalates
R'=alkol
DOP için R'=2-ethyl hexanol
DIDP için R'=isodecyl alkol
DINP için R'=isononyl alkol
Şekil.1 DOTP ve DIDP, DINP, DOP'un kimyasal formülü

Şekil.2 DOTP ve DOP, DIDP, DINP' nin PVC içindeki şematik gösterimi

DOTP, DOP, DINP gibi plastifiyanlar, PVC polimer zincirleri arasına yerleşerek, polimerin kristal olma özelliğini azaltarak, daha yumuşak, plastik dediğimiz, eğilip bükülebilen bir şekil almasını sağlarlar. Ftalik ve tereftalik asitlerin ağır alkollerle olan esterleri, bilinen plastifiyanları oluştururlar. PVC bu tür kimyasallarla karıştırıldığında, plastik özelliğini alır.
Plastifiyanların molekül ağırlıkları, PVC ye oranla çok düşük oldukları için, hava veya temas ettikleri ortama geçerler (migrasyon) . Bu da plastiğin ömrünü kısaltır. Plastifiyanların migrasyonu molekül ağırlıkları ile ters orantılıdır. Molekül ağırlığı dışında, migrasyonu etkileyen bir başka faktör, plastifiyan ve PVC zincirinin geometrik olarak uyumudur (Şekil.2).

DOTP, DOP ile aynı molekül ağırlığına sahip olmasına rağmen, fiziki yapısının doğrusal olma yatkınlığı yüzünden, PVC polimer zincirleri ile uyumludur. Bu özelliğinden ötürü, DOP'a göre migrasyonu düşüktür. Migrasyonu yüksek olan bir plastifiyan üretim esnasında bile plastiğin yapısından ayrılır. Dolayısıyla istenilen sertliğe ulaşmak için uçuculuk oranında daha fazla plastifiyan kullanılması gerekir. Sonuç olarak DOTP kullanıldığında jelleşme fırınlarındaki kayıp minimum olur ve oluşan ürün daha uzun ömürlü ve daha mukavim olmaktadır.
Tüm fiziksel özellikler incelendiğinde fiziki ve kalıcı özellikler açısından DOTP plastifiyanlar arasında en iyisidir.
Suni deri, ayakkabı, kablo, hortum, branda gibi her türlü PVC uygulamalarında kullanılmaktadır.
DOTP' nin DOP'a göre belirgin özellikleri, aşağıdaki gibi özetlenebilir.
1. DOTP, birçok Avrupa ülkesinde, oyuncak, çocuk bezleri, tıbbi malzeme, suni deri, su hortumu gibi insanla direk temas eden nesnelerde kullanımı sınırlandırılan DOP gibi, kanserojen değildir. Ürününüze 'KANSEROJEN DOP İÇERMEZ' ibaresi koyabilirsiniz.
2. Ftalik bazlı plastifiyanlardan farklı bir yapısı olduğu için migrasyonu çok düşüktür. Buna bağlı olarak DOTP kullanılarak yapılan malzemeler daha uzun süre dayanır.
3. Yapısından dolayı, düşük fleksibilitiye sahiptir. Bu da plastiğin düşük sıcaklıklardaki kırılganlığını azaltır.
4. Yapısal özelliğinden dolayı, kendi kendini yağlama özelliğine sahiptir. Bu yüzden, plastisol hazırlama daha kısa sürede ve daha az enerji harcayarak yapılır.
5. Plastisol viskozitesi çok kararlı olup, günlerce değişmez. Buna bağlı olarak da daha üniform bir kalınlıkta ürün verir. DOP' un plastisol viskozitesi ise değişkendir. Bu da üretimde hem zaman hem de ürün kaybına sebep olur.
6. DOTP düşük uçuculuğundan dolayı, DINP ve DIDP yerine kullanılabilir.
7. Düşük migrasyonundan dolayı, PVC bazlı ürünlerde istenmeyen bir durum olan ve "lak kirlenmesi" diye bilinen malzemenin laklı yüzeylere yapışması olmaz.
8. Mükemmel elektriksel özelliklerinden dolayı, kablo imalatında tercih edilen bir plastifiyandır

 

---