Boya ve Vernik Prosesleri

Kategori: Kimya Bilgileri

BOYA SEKTÖRÜ TERİMLERİ

Kapasite:

Bu imalat; renklendirici pigmentlerle dolgu maddelerini, ezme tesiri de bulunan karıştırıcılarda mütecaniz bir şekilde karıştırmaktan ibarettir.
Redüi toz boya genellikle, bilyalı değirmenlerde veya kollerganglarda yapılır.

a) Bilyalı (Çelik, porselen veya çakıl taşı) Değirmenler:

Bu cihazlar; içinde çelik porselen veya çakıl taşından bilyalar bulunan yatay bir mihver etrafında dönen, içi sert çelikten, porselenden veya granit gibi sert taşlardan veya yumuşak plastikten kaplaması bulunan çelikten silindir biçiminde cihazlardır.
Bu cihazlarda değirmen boş iç hacmini hesaplamaya esas teşkil eden ölçüler tespit edilir.
Değirmen boş iç hacminin ¼'ünü ifade eden rakam (hacim litre ise kg., metreküp ise ton olarak) değirmene bir şarjda konulan toz boyayı verir. Şarj süresi doldurma, ezme-karıştırma ve boşaltma dahil 2 saattir.

b) Kollerganglar:

Bu cihazlar silindir veya kesik koni biçiminde sağlam yapılı bir tepsi üzerinde yuvarlanarak dönen ağır silindirik veya konik tekerleklerden ibarettir. Kimyasal Reaktör

Bu cihazlarda kollergang tepsisinin boş iç hacmini hesaplamaya esas teşkil eden ölçüler tespit edilir.
Kollergang tepsisinin boş iç hacminin ¼'ünü ifade eden rakam (hacim litre ise kg., metreküp ise ton olarak) cihaza bir şarjda konulan toz boyayı verir. Şarj süresi doldurma, ezme-karıştırma ve boşaltma dahil 1 saattir.

Ham Maddeler: (1000 kg. mamul elde etmek için)

. Yalnız renklendirici pigmentler (beyaz pigmentler hariç): 9 kg.
. Karbon siyahı : 1,5 kg.
. Dolgu maddeleri : 92,5 kg.
. Alkol :1 kg.

SICAK VERNİK İMALATI

Kapasite:
Sıcak vernik imalatı 2700 oC 'ye kadar ısıtmaya elverişli tertibatı bulunan cihazlarda yapılır. Pişirme, soğutma ve inceltme işlemleri aynı veya ayrı kazanlarda yapılabilir.

a) Sabit kazanlarda: Doldurma, pişirme, soğutma, inceltme ve boşaltma süresi 8 saat olarak kabul edilir.

b) Tam kapalı, motorla mücehhez karıştırıcısı bulunan, soğutma serpantini veya ceketi ile soğutucuya basınçlı su veren tertibata sahip kazanlarda: Bu süre (4) saat kabul edilir. Bu tertibattan herhangi biri noksan olan kazanların kapasitesi (a) şıkkına göre hesaplanır.

c) 250 litreye kadar kazanlarda: Her iki kazan için bir adet sabit ocak ile yeterli taşıma aracı bulunmak şartıyla kazanların her birinden 8 saatte 2 şarj (veya bir başka deyimle beher ocaktan 8 saatte 4 şarj) alınabileceği kabul edilir.

Isıtma tertibatının yeterli bulunup bulunmadığı, ocak sayısı taşınabilir, kazan sayısı ve kazanların hacimlerini hesaplamaya lüzumlu boyut ölçüleri tespit ve kaydedilir.

Ayrıca kazan taşıma tertibatının yeterli olup olmadığı ve ocakların kolaylıkla kazan değiştirmeye müsait bulunup bulunmadığı araştırılır. Kazanlara, hacimlerinin % 80'i kadar şarj yapıldığı kabul edilir.

Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamül elde etmek için)

. Sentetik reçineler : 35 kg.
. Yağlar (keten, soya, Çin ağacı, hintyağı balık yağı gibi nebati ve hayvani yağlar) :14 kg.
. Vayt spirit : 15 kg.
. Toluol : 5 kg.
. Ksilol veya toluol : 24 kg.
. Solvent nafta : 5 kg.
. Alkoller (sanayi alkolü hariç) : 10 kg.
. Sanayi alkolü : 1 kg.
. Sikatifler : 1,5 kg.
. Aditifler : 0,5 kg.

Yukarıdaki miktarlara ortalama imalat zaiyatı dahildir.

SOĞUK VERNİK VE TİNER İMALATI

Kapasite:

Soğuk vernik ve tiner, genellikle çok basit araçlarda yapıldığı için bu cihazların üretimlerini kapasite olarak kabul etmek sakıncalı görülmüştür. Bu nedenle bu imalat türünde; geçmiş üç yıl fiili imalatından en büyüğüne % 25 gelişme payı eklenerek bulunan rakam kapasite olarak kabul edilir.

Yeni faaliyete geçmiş olan ya da başka nedenlerle fiili sarfiyatı bulunmayan tesislerde kapasite benzer tesislerle kıyaslanarak takdiren verilir.

SELÜLOZİK VERNİK İMALATI

Kapasite:

Selülozik vernik ajitatörlü ve muntazam kapalı mikserlerde hazırlanır. 6 saatte bir şarj alınabileceği ve mikser hacminin % 80'i kadar şarj yapılabileceği kabul edilir. Miksere yardımcı olarak en az mikserin hacminin ¼'ü hacminde bir "baz hazırlama tamburu" veya "ön karıştırıcı" bulunan tesislerde mikser kapasitesi 2 faktörü ile çarpılır. Mikser ve varsa tambur veya ön karıştırıcının hacmini hesaplamaya esas olan ölçüler tespit ve kaydedilir. Mikserde kullanılan karıştırıcı yüksek devirli ise 8 saatte 3 şarj alınabileceği kabul edilir.

Ham Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için)

. Nitroselüloz (kuru): 19 kg.
. Plastifiyan :6 kg.
. Sentetik reçine: 6 kg.
. Alkit reçine (% 100'lük): 6 kg.
. Ketonlar ve keton alkoller :14 kg.
. Esterler :15 kg.
. Glikol eterleri : 5 kg.
. Alkoller (sanayi alkolü hariç) : 5 kg.
. Sanayi alkolü : 3 kg.
. Toluol :18 kg.
. Ksilol veya toluol : 11 kg.

Ayrıca;

. Polietilen mumu: 0,5 kg.
. Çinko stearat : 1 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zaiyatı dahildir.

SELÜLOZİK BOYALAR -PLASTİK- EMÜLSİYON BOYALARI İNŞAAT BOYALARI VE SANAYİ BOYALARI İMALATI

Kapasite:

Selülozik, plastik -emülsiyon- inşaat ve sanayi boyalarının imali başlıca aşağıdaki işlemlerden ibarettir.

1- Boya pastasının hazırlanması; pigmentin ezme işlemi için en uygun kıvamda bir pasta haline getirilmesi maksadıyla yeteri kadar bağlayıcıyla karıştırılması,

2- Pastanın uygun bir ezme makinesinde belirli bir incelik elde edilinceye kadar ezilmesi,

3- Ezme makinesinden alınan ezilmiş pastanın reçetedeki diğer maddelerle karıştırılması renk ve viskozitesinin ayarlanması,

4- Boyanın süzülmesi, kutulara doldurulması ve ambalajlanması.

Bu işlerin her biri ayrı cihazlarda yapılabildiği gibi bunlardan bir kaçı aynı cihazda da yapılabilir.
Yukarıdaki işlemler genellikle aşağıda sayılan makinalarda yapılır.

1- Pastanın Hazırlanması:

Boya pastasının hazırlanması; ya dik veya yatık pasta karıştırıcılarında yahut yüksek devirli dişli-diskli karıştırıcılarda yapılır.

a) Dik ve Yatık Karıştırıcılar:

Karıştırma kolları kuvvetli ve cihazın cidarlarına oldukça yakın olan düşük devirli makinalardır. Bu karıştırıcıların çeşitli tipleri bulunmakla beraber, dispersiyon fonksiyonları bakımından aralarında herhangi bir fark gözetilmez.
Karıştırıcının hacmini hesaplamaya yarayan boyut ölçüleri tespit ve kaydedilir.
Karıştırıcı hacminin % 80'ine kadar doldurulabileceği ve ezme makinasına verilebilecek bir pastanın (1) saatte hazırlanabileceği kabul edilir (pastanın özgül ağırlığı ayrıca dikkate alınmaz).

b) Yüksek Devirli Dişli-Diskli Katıştırıcıları: (Cewles Mill)

İri dişli daire testerelerine benzer karıştırıcılardır. Bu karıştırıcılarda dişli-diskin aşağıda belirtilen formüllere göre hesapla bulunacak olan optimum çapının 3 misli kuturda ve 2 misli yükseklikteki silindirik bir pasta kütlesinin bir saatte karıştırılabileceği kabul edilir. Pastanın özgül ağırlığı 1,2 olarak dikkate alınır.

Formül:

0,0325 x D3 = 3,14 x (1,5 D)2 x D x 1,2 x 8 x 300 x 0,80/106
0,0325 x D3 = ... Ton/yıl Pasta.
Burada;
D= Optimum disk çapı (cm. olarak)

Dişli-Diskin optimum çapı aşağıdaki formülle hesaplanır.

Burada;

G= Dişli-diski çeviren eletrik motorunun gücü (beygir gücü olarak)
D= Dişli-diskin optimum çapı (cm. olarak).

2- Boya Pastasının Ezilmesi:

Pasta hazırlama makinasından çıkan pasta aşağıda sayılan boya ezme makinalarında ezilir.

a) Valsli ezme makinaları,
b) Bilyalı değirmenler (çelik, porselen ve çakmak taşından bilyalı),
c) Kumlu veya boncuklu eziciler (Sand Mill, Pearl Mill),
d) Çakıllı-Attrisyonlu dispersler,
e) Yüksek devirli diskli karıştırıcılar,
f) Konik hazneli değirmenler (Stone Mill),
g) Yüksek devirli taşlı değirmenler,
h) Kolloid değirmenleri.

a) Valsli Ezme Makinaları:

Bunlar 1, 3, 5 silindirli valslerdir.

5 silindirli valslerde sıyırıcı bıçağın bulunduğu bıçağın beher santimetre karesinin 0,48 gram, 3 silindirli valslerde 0,24 gram, 1 silindirli valslerde 0,12 gram mamul boya verdiği kabul edilir.
Bu duruma göre üretim:

5 silindirili valsler için;

D x L x 0,217=... Ton/yıl Boya,
3 silindirli valsler için;
D x L x 0,1085=... Ton/yıl Boya,
1 silindirli valsler için;
D x L x 0,0542=... Ton/yıl Boya olur.

D= Sıyırma bıçağının bulunduğu silindirin tam çapı (cm.)
L= Sıyırma bıçağının bulunduğu silindirin boyu (cm.)

Yukarıdaki hesaplar hidrolik ve soğutma tertibatı birlikte olan valsler içindir. Soğutma tertibatı bulunduğu halde hidrolik tertibatı bulunmayan mekanik valslerde % 90, hidrolik ve soğutma tertibatı bulunmayan mekanik valslerde ise % 60 randıman faktörü ayrıca dikkate alınır.

Bu bakımdan valslerin silindir sayısı, silindir çapı ve silindir boyu ile valslerin hidrolik ve soğutma tertibatının bulunup bulunmadığı tespit ve kaydedilir.

b) Bilyalı Değirmenler (Çelik, Porselen veya Çakıl Taşından Bilyalı):

Bu değirmenlerde pastanın hazırlanması, ezilmesi ve ezilmiş pastanın boya reçetesindeki diğer maddelerle karıştırılması aynı zamanda yapılabilir. Bu bakımdan bilyalı değirmenlerde diğer yardımcı makinalar aranmaz.

Bilyalı değirmenlerde boş iç hacmini hesaplamaya lüzumlu boyutlar tespit ve kaydedilir.

Bu değirmenlerde boş iç hacminin % 25'i kadar boyanın 8 saatte ezilebileceği ve boyanın özgül ağırlığının 1,2 olduğu kabul edilir. Değirmenin boş iç hacmi hesaplanırken bilya hacimleri ayrıca düşülmez.

c) Boncuklu Değirmenler (Pearl Mill): (Basınçsız dik tek hazneli, basınçsız yatık tek hazneli, basınçlı dik çok hazneli)

Bunlar dik veya yatık silindir veya kare kesitli bir veya bir kaç hazne ile bu hazne ya da haznelerin ekseninde dönen bir mil ve bu milin üzerine tespit edilmiş, çok sayıda özel biçimli disklerden oluşmaktadır. Ezme işini hazneye konan ve yüksek devirle dönen disklerin büyük bir hız kazandırdığı silisli boncuklar (pearl) yapmaktadır.

Basınçlı, dik, çok hazneli, boncuklu değirmenlerde boyanın basınç altında önce iri boncuklu birinci haznede bir kaba ezmeye, daha sonra ince boncuklu öteki hazne veya haznelerde ince ezmeye tabi tutulması nedeniyle, tek hazneli yatık değirmenlerde ise hazne hacminin % 85'ine varan oranlarda öğütme boncuğu konulabilmesi nedeniyle bu iki tip değirmenin kapasitesi aynı hacimdeki tek hazneli basınçsız dik pearl millerin kapasitesinin dik çok hazneli boncuklu değirmenlerde 3,5 katı, tek hazneli yatık değirmenlerde ise 4,5 katıdır.

Bir saatlik mamul boya kapasitesinin, dik çok hazneli basınçlı boncuklu değirmenlerde toplam hazne hacminin 21 katı (6 x 3,5), yatık-tek hazneli basınçsız boncuklu değirmenlerde toplam hazne hacminin 27 katı (6 x 4,5), dik-tek hazneli basınçsız boncuklu değirmenlerde hazne hacminin 6 katı olduğu kabul edilir. Boyanın özgül ağırlığı 1,2 olarak alınır. Ayrıca randıman faktörü dikkate alınmaz.

d) Çakıllı Atrisyonlu Dispersler:

Bunlar aşınmaya dayanıklı malzemeden silindir biçiminde su ceketli bir hazne ile bunun içinde düşey bir eksen etrafından yüksek devirle dönen yatay ve birbirine dik birkaç karıştırıcı koldan ibarettir. Bu cihazlarda ezme işini yüksek devirle dönen karıştırıcı kolların büyük bir hız kazandırdığı (genellikle 10-12 mm. çapında) kürecikler yapar.

Bu cihazların bir saattlik mamul boya kapasitesi; hazne hacminin yarısı kadar kabul edilir ve boya özgül ağırlığı 1,2 olarak alınır.
Ayrıca bir randıman faktörü aranmaz.

Ancak yedek "Mill Hazne"si mevcut olan makinalar için bulunan kapasite 1,20 faktörü ile çarpılır. Beher dispersler için yalnız bir adet "Milli-Hazne " dikkate alınır.

Haznenin boş-iç hacmini hesaplamaya lüzumlu ölçüler tespit ve kaydedilir.

e) Yüksek Devirli Dişli-Diskli Karıştırıcılar:

Bunlar iri dişli daire testerelerine benzer karıştırıcılardır.

Mamafih disk şekilleri değişik olan tipleri de mevcuttur. Bu karıştırıcılar plastik emülsiyon boyaları ile fazla incelik istemeyen inşaat boyalarının imali için çok elverişlidir. Bu cihazlarda plastik emülsiyon boyaları imal edildiği takdirde, dişli-diskin aşağıda belirtilen formüllere göre hesaben bulunan optimum çapının 3 misli yükseklikte silindirik bir boya kütlesinin bir saatte mamul boya haline geldiği ve boyanın özgül ağırlığının 1,2 olduğu kabul edilir.

3,14 x (1,5 D)2 x 2D x 1,2 x 8 x 300 x 0,80/106= 0,0325 D3
0,0325 D3=.... Ton/yıl Boya

Burada;

D= Optimum disk çapı (cm. olarak)
Dişli-Diskin optimum çapı aşağıdaki formülle hesaplanır;

G= Dişli-diski çeviren elektrik motorunun gücü (beygir gücü olarak)
D= Dişli-diskin optimum çapı (cm. olarak)
Aynı karıştırıcılarda, plastik emülsiyon boyalardan başka tip boyalar yapıldığı takdirde şarj süresi 1,5 saat olarak kabul edilir.

Bu takdirde formül;

0,0217 D3=.... Ton/yıl Boya olur.

f) Konik Hazneli Değirmenler,

g) Yüksek Devirli Taşlı Değirmenler,

h) Kolloid Değirmenler:

Bu değirmenlerle burada belirtilmeyen ve gelecekte kullanılmaya başlanacak yeni cihazların kapasiteleri; özel kriterleri tayin olununcaya kadar kronometre ile tespit edilir.
Ancak; ana ham maddelerin pasta halinde, hazırlanması ve ezme makinalarında ezilmesi Ekspertiz Heyeti gözetiminde tespit edilecektir. Bu işlemler sırasında (ezici makina, yağlı ve plastik boyalarda azami 4,5 hegman'a ayarlanmak suretiyle) yapılacak kronometrajda en fazla zaman alacak işlem kapasite hesabına mesnet olarak kabul edilir.
Aynı sistem çinko tozu boyalar için de uygulanır.
Bu takdirde kronometre ile bulunacak genel üretim miktarına göre; inşaat boyaları, dispersiyon boyalar ve çinko tozu esaslı boyalardan hangisinin ne süre yapıldığı firmaların beyanından tespit edilir.

3- Ezilmiş Pastanın Reçetedeki Diğer Maddelerle Karıştırılması Renk ve Viskozitesinin Ayarlanması:
Ezme makinesinden çıkan pastanın reçetedeki diğer maddelerle karıştırılması, renk ve viskozitesinin ayarlanması motorla müteharrik (sabit veya seyyar) döner bir mile bağlı, palet, pervane, türbin veya disk biçiminde karıştırıcısı bulunan mikserlerde yapılır. 3,7 HP'lik bir karıştırıcının saatte 4 ton boya karıştırabileceği kabul edilir. Mamafih bu cihazlar imalatta dar geçit olarak alınmaz. Ancak hiç mikseri bulunmayan ve bu işlemi el ile yapan işletmelerde tayin edilen boya kapasitesi 0,90 faktörü ile çarpılır.

4- Boyanın Süzülmesi, Kutulara Doldurulması, Kutuların Kapatılması ve Ambalajlanması:

Bu işlemler kronometrajla tespit edilir.

Yukarıdaki işlemleri, üretim araçları ve kapasite hesaplama şekil ve şartları tarif edilen; sellülozik boyalar, plastik emülsiyon boyaları, yağlı boyalar ve sentetik boyların ham ve yardımcı madde terkipleri aşağıda gösterilmiştir.
Ancak bu terkipler (mamullerin ve ham maddelerin cins ve evsaf çeşitliliği sebebiyle) bütün boya cinslerine göre ağırlıklı ortalamaları ifade etmektedir.

Sellülozik Boya Ham ve Yardımcı Maddeleri: (100 kg. mamül elde etmek için)

- Titan dioksit : 6 kg.
- İnorganik pigmentler (titan dioksit hariç): 3 kg.
- Organik pigmentler : 3 kg.
- Karbon black :1 kg.
- Nitrosellüloz (kuru):16 kg.
- Plastifiyanlar (mono ve poliasitlerin esterleri fosforik esterler, hintyağı vb.): 7,5 kg.
- Sentetik reçineler : 7 kg.
- Alkit reçineler (% 100'lük) : 7 kg.
- Ketonlar ve keton alkoller : 11 kg.
- Esterler : 15 kg.
- Glikol eterleri : 8 kg.
- Alkoller (sanayi alkolü hariç) : 8 kg.
- Sanayi alkolü : 2 kg.
- Toluol : 7 kg.
- Ksilol veya toluol : 5 kg.
- Alüminyum ve bronz pasta veya toz :1 kg.
- Heksan-heptan : 3 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zaiyatı dahildir.

Sellülozik Deri Boyaları Ham ve Yardımcı Maddeleri: (100 kg. mamul elde etmek için)

- Titan dioksit : 6 kg.
- İnorganik pigmentler (titan dioksit hariç) : 5 kg.
- Organik pigmentler : 3 kg.
- Diğer organik boyalar : 3 kg.
- Karbon black :10 kg.
- Nitrosellüloz (kuru) :16 kg.
- Plastifiyanlar (mono ve poliasitlerin esterleri fosforik esterler, hintyağı vb.): 7,5 kg.
- Sentetik reçineler: 7 kg.
- Ketonlar ve keton alkoller:10 kg.
- Esterler : 14 kg.
- Glikol eterleri : 7 kg.
- Alkoller (sanayi alkolü hariç) : 7 kg.
- Toluol : 6 kg.
- Sanayi alkolü : 2 kg.
- Ksilol veya toluol : 4 kg.
- Alüminyum ve bronz pasta veya toz : 1 kg.
- Heksan-heptan : 3 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

Plâstik Emülsiyon Boyalar Ham ve Yardımcı Maddeleri: (100 kg. mamül elde etmek için):

- Sentetik reçine emülsiyonları ve kauçuk lateksi (Polivinil asetat, akrilik, lateks vb. (% 52-55): 55 kg.
- Kimyasal katkılar : 4 kg.
- Dolgu maddeleri :12 kg.
- Karboksimetilselüloz : 3 kg.
- Metil selüloz, hidroksietil sellüloz, metil hidroksi propil selüloz : 3 kg.
- Titan dioksit : 25 kg.
- Organik pigmentler : 2 kg.
- İnorganik pigmentler : 2 kg.
- Karbon black : 1 kg.
- Tansioaktif maddeler : 0,3 kg.

Plastik-Emülsiyon Deri Boyaları ve Yardımcı Maddeleri: (100 kg. mamul elde etmek için):

- Sentetik reçine emülsiyonları ve kauçuk lateksi (Polivinil asetat, akrilik, lateks vb. (% 52-55'lik)) : 50 kg.
- Kimyasal katkılar : 4 kg.
- Dolgu maddeleri : 5 kg.
- Karboksimetilselüloz : 3 kg.
- Titan dioksit : 20 kg.
- Organik pigmentler : 2 kg.
- Direkt ve asit boyalar : 3 kg.
- İnorganik pigmentler (titandioksit hariç) : 5 kg
- Karbon black : 5 kg.
- Kazein : 5 kg.
- Tansioaktif maddeler : 4 kg.
- Mumlar (tabii ve sentetik) : 5 kg.
- Metil selüloz, hidroksietil sellüloz, metil hidroksipropil selüloz : 3 kg.

Yukarıdaki miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

İnşaat Boyaları:

Tanımlama: Bu tip boyalar genellikle bilumum inşaatlarda duvarların, ahşap, demir ve çelik satıhların boyanmasında çokluk fırça ve rote ile tatbik edilen, normal hava şartlarında kuruyan ve tipleri aşağıda belirtilen boyalar grubudur.

Tipler şunlardır:

a) Yağlı (keten yağlı, bezirli, standoilli)
b) Vernikli (kolofanlı, fenolik reçineli)
c) Alkidli (alkit reçineli)

NOT: Bu tasnifte plastik-emülsiyon boyaları ile alüminyum bazlı boyalar hariç tutulmuş, faca boyaları ile antikorozif boyalar (sülyenli ve çinko kromatlı) burada mütalâa edilmiştir.

Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için).

- Alkid reçineler ve yağ kolofan: 45 kg.
- Sentetik vernik : 5 kg.
- Titan dioksit : 20 kg.
- İnorganik pigmentler (titan dioksit hariç): 5 kg.
- Organik pigmentler : 3 kg.
- Siyah pigmetler : 2 kg.
- Skatifler : 2 kg.
- Kimyasal katkılar : 3 kg.
- Dolgular :10 kg.
- Vayt sipirit : 6 kg.
- Solvent nafta : 2 kg.
- Heksan, heptan : 2 kg.
- Tansiyoaktif maddeler: 0,3 kg.

Yukarıdaki miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

Sanayi Boyaları:

Tanımlama: Bu boyalar genellikle havada ve özel fırınlarda kuruyan tipte boyalar olup oto, oto montaj, ev aletleri ve benzeri sınai mamullerin boyanmasında kullanılan ve özel aparatlarla tatbik edilmekte olan boyalar grubudur.

Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için).

- Alkid reçineler: 20 kg.
- Diğer sentetik vernikler (kolofanlı verniklerle, kumaronundan reçineli vernikler hariç) : 20 kg.
- Titan dioksit: 20 kg.
- İnorganik pigmentler (titan dioksit hariç) : 5 kg.
- Organik pigmentler: 3 kg.
- Siyah pigmetler : 2 kg.
- Kimyasal katkılar: 5 kg.
- Alkoller (sanayi alkolü hariç) : 5 kg.
- Sanayi alkolü: 1 kg.
- Ksilol veya toluol: 15 kg.
- Vayt sipirit : 5 kg.
- Solvent nafta : 2 kg.
- Heksan, heptan: 2 kg.
- Tansiyoaktif maddeler : 0,3 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

SELÜLOZİK MACUN VE SELÜLOZİK ASTAR BOYALAR İMALATI

Kapasite:

Bu mamuller genellikle boya ezme makinalarında yapılır. Kapasite, yağlı ve sentetik boyalardaki esaslara göre tespit edilir.

Ham ve Yardımcı Maddeler:

a) Sellülozik Macun: (100 kg. mamül elde etmek için)

- Sellülozik vernik : 40 kg.
- Titan dioksit:10 kg.
- Renkli pigmentler (kırmızı demir oksit ve karbon siyahı) :10 kg.
- Dolgu maddeleri: 40 kg.
- Plastifiyanlar : 7 kg.

b) Sellülozik Astar Boya: (100 kg. mamül elde etmek için)

- Sellülozik vernik : 60 kg.
- Titan dioksit : 10 kg.
- Renkli pigmentler (kırmızı demir oksit ve karbon black): 10 kg.
- Dolgu maddeleri : 20 kg.
- Plastifiyanlar : 7 kg.

Yukarıdaki miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

ALÜMİNYUM BOYALAR-BRONZ BOYALAR ve
ALÜMİNYUM ESASLI EFEKT BOYALAR İMALATI

Kapasite:
Bu imalat türü için; geçmiş üç yıl fiili üretimden en büyük olanına % 25 gelişme payı eklenerek bulunan rakam, tesisin yıllık kapasitesi olarak kabul edilir. Yeni faaliyete geçmiş olan ya da başka nedenlerle fiili sarfiyatı bulunmayan tesislerde kapasite benzer tesislerle kıyaslanarak takdiren verilir.

Alüminyum Boya-Bronz Boya Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için)

- Alüminyum pasta :20 kg.
- Bronz pasta : 2 kg.
- Sentetik reçine (kumoron-inden-hidrokarbon reçine vb.) : 42 kg.
- Solvent (ksilol, toluol) : 42 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

Alüminyum Esaslı Efekt Boya (Sentetik) Ham ve Yardımcı Maddeleri: (100 kg. mamul elde etmek için):

- Alüminyum pasta : 5 kg.
- Alkid reçine: 57 kg.
- Melamin (% 50'lik) : 20 kg.
- Aromatik solventler :15 kg.
- Diğer solventler : 8 kg.
- Butanol : 2 kg.
- Silikon fluid : 0,2 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

Alüminyum Esaslı Efekt Boya (Sellülozik) Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için):

- Alüminyum pasta : 5 kg.
- Nitrosellüloz :15 kg.
- Alkid reçine : 20 kg.
- Sentetik reçineler : 7 kg.
- Plastifiyan : 5 kg.
- Solventler : 45 kg.
- Silikon fluid : 0,2 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

ZEHİRLİ DENİZ BOYALARI İMALATI

Kapasite:

Zehirli deniz boyaları ya yağlı ve sentetik boyalar gibi ezme makinalarında da ezme işlemi olmaksızın pişirme-karıştırma metodu ile özel cihazlarda yapılır.

Boya ezme makinalarında yapıldığı taktirde yağlı ve sentetik boyalardaki esas uygulanır.

Pişirme-Karıştırma metodunda imalat iki kademede yapılır:

1- Özel verniğin hazırlanması,

2- Verniğe sıcakta zehirli maddelerin katılması ve karıştırılması suretiyle zehirli boyanın hazırlanması,

Özel verniğin hazırlanması, ısıtma tertibatı, karıştırıcısı, kontrol termometresi ve aspiratörü ile ham madde yüklemek üzere bir kapağı bulunan kapalı kazanlarda yapılır.
Verniğe zehirli maddelerin katılması suretiyle zehirli boyanın hazırlanması, ısıtan tertibatı ve karıştırıcısı bulunan karıştırma kazanlarında yapılır.
Her iki cihazın da hacminin % 80'ine kadar doldurulabileceği, vernik imalinin doldurma, pişirme, boşaltma dahil 8 saat, zehirli boya imalatının doldurma, pişirme, boşaltma dahil 6 saat süreceği, vernik özgül ağırlığının D=1, zehirli boya özgül ağırlığının D=1,2 olduğu ve zehirli boyaya ağırlık olarak % 40 oranında vernik katıldığı kabul edilir.

Yukarıdaki esaslara göre dar boğaz hesaplanır ve kapasite yalnız zehirli boya kapasitesi olarak belirtilir. Zehirli boya verniğinin yalnız başına kullanma yeri bulunmadığından zehirli boya verniği için ayrıca bir kapasite hesaplanmaz.

Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için):

- Sentetik reçine : 20 kg.
- Solventler :16 kg.
- Kimyasal katkılar : 6 kg.
- Bakır 1 Oksit ve diğer zehirler : 40 kg.
- Kurşun üstübeci: 8 kg.
- İnorganik pigmentler (demir krom oksit):13 kg.

Bu miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

ALKİT VE POLİESTER REÇİNESİ İMALATI (B. Y. K. Kararı: 1991/336):

- Bal mumu, parafin mumu ve hidrojene hint yağı :1 kg.

Alkit ve poliester reçineler, paslanmaz çelikten veya kalın nikel kaplamalı, motorlu-ajitatörlü, soğutma ceketli ve serpantinli, 2500 C'ye kadar ısıtma tertibatlı, geri soğutucusu, kondensesi, termometresi, reaksiyon kazanı hacminin en az iki katı hacminde bir inceltme kazanı bulunan cihazlarda yapılır. Reaksiyon kazanı hacminin % 80'i kadar şarj yapılacağı ve alkit reçine üretiminde bir günde 1 ila 1,5; şarjlık poliester üretiminde günde 1,5-2 şarjlık üretim yapılabileceği kabul edilir.

İnceltme kazanı yeterli olmayan tesislerde ayrıca % 85'lik bir çalışma randımanı dikkate alınır. İnceltme kazanı hiç bulunmayan, inceltme işleminin de reaksiyon kazanında yapıldığı tesislerde reaksiyon kazanının % 50'si kadar şarj yapılacağı kabul edilir, ayrıca % 85'lik bir çalışma randımanı dikkate alınır. Yoğunluk alkit için 1,15 poliester için 1,30 kabul edilir. İki imalat aynı tesiste yapıldığı taktirde, yılın kaç gününde alkit ve kaç gününde poliester çalışıldığı firma beyanlarından belirlenir.

Kapasite % 100'lük alkit ve poliester olarak gösterilir.

Poliester Reçinesi Ham ve Yardımcı Maddeleri:
(100 kg. % 100'lük Reçine Üretimi ve bunun sonradan % 60'lığa inceltilmesi için):

- Polialkoller : 45 kg.
- Ftalik anhidrit ve diğer poliasitler : 65 kg.
- Monoasitler : 2 kg.
- Monomerler (Butilakrilat, metil metakrilat, Akrilonitril vb.) : 8 kg.
- Diğer kimyasal maddeler : 8 kg.
- Ksilol veya toluol : 5 kg.
- Sitiren : 55 kg.
- Alkoller : 2 kg.
- Organik peroksitler : 4 kg.
- Bal mumu, parafin mumu ve hidrojene hint yağı :1 kg

Alkit Reçinesi Ham ve Yardımcı Maddeleri:
(100 kg. % 100'lük Reçine Üretimi ve bunun sonradan % 60'lığa inceltilmesi için):

- Yağlar ve sınai yağ asitleri : 55 kg.
- Gliserin ve diğer polialkoller : 22 kg.
- Ftalik anhidrit : 27 kg.
- Poliasitler : 3 kg.
- Monoasitler : 3 kg.
- Sentetik reçineler : 4 kg.
- Kimyasal katkılar :1 kg.
- Vayt spirit (solvent 140/210) ve ksilol veya toluol : 67 kg.

İmalatta, alkoller, stiren ve solvent nafta gibi özel solventler kullanılıyorsa solvent 140/210 veya ksilolden düşülerek rapora eklenebilir.

Reçetelerde grup adı ile kısaca yer alan maddelerin kapsadığı maddeler aşağıda açıklanmıştır.

Alkoller:

(Metil, izopropil, bütil, izobütil alkoller, metil izobütil karbinol, metoksi butanol vb.)

Ketonlar ve Keton-Alkoller:

(Aseton, metil etil keton, metil izobütil keton, sikloheksanon, metil sikloheksanon, diaseton alkol, izoforon, pentokzon vb.)

Esterler:

(Metil asetat, etil asetat, izopropil asetat, bütil asetat, amilasetat, metil amil asetat, etil lakat, etilen glikol, monoetil eter asetat, metoksi butanol asetat, metil sikloheksil asetat, izopropil oksitol asetat.)

Glikol Eterleri:

(Etilen glikolün ve dietilen glikolün mono metil, mono metil mono bütil ve mono fenil eterleri vb.)

Plastifiyanlar:

(Dimetil, dietil, dibütil, dioktil, bütil benzil ve dibutil glikol, dimetil siklohekzanol, difenil, dimetilglikol ftalatlar, tribütil, trifenil, tritoil, trikrezil, trikloretil fosfatlar, tribütil sitrat, dibütil tartrat ve sebasat, dimetil siklohekzanol adipat, bütil asetil risinolcat, butil stearat, metil abietat, triasetin, dimetil siklohegzanol oksolat, kafuru, klorlu parafinler, klorlu difeniller, hint yağı, triasetil gliseril monolaktat, asetil trietilsitrat, etil ftalil etil glikolat vb.)

Polialkoller:

(Pentaeritrit, dipentaeritrit, trimetilol etan, trimetilol propan, sorbitol, etilen glikol, dietilen glikol, propilen glikol, bütilen glikol, dipropilen glikol, neopantilen glikol vb.)

Poli Asitler:

(Ftalik anhidrit malaik anhidrit izeftalik fumarik azelaik suksinik ediplik ve sebasik oksalik klorendik asitler vb.)

Mono Asitler:

(Yağ asitleri, tall oil yağ asitleri, sentetik yağ asitleri, pelargonik asit, izedekonoik asit, izooktanoik, 2-etil heksanoik asit, P-tert benzoik asit vb.)

Sentetik Reçineler:

(Kondansasyon, polikondansasyon, poliadisyon müstahsalları, polimerizasyon ve kopolimerizasyon müstahsalları, tabii reçinelerin ve reçine asitlerinin esterleştirilmesi suretiyle elde edilen suni reçineler, tabii kauçuğun kimyasal türevleri, sellüloz asetat, asetat, asetebtrat, etil sellüloz vb.)

Kimyasal Katkılar:

(Lesitin, dipenten, çam yağı, fenol, krezol, guayakol, oksimler, çinko rezinat ve zaftenat, metil metakrilat, akrilo nitril, hidrokinon, P-tert bütil hidrokinon, metil hidrokinon, bütil katekol, aeak bakteri öldürücü kimyasal maddeler, morfolin, alüminyum stearat, sodyum fenol fenat, pentaklar fenol sodyum tuzu, slikonlar vb.)

Bu açıklamaların sadece tablo 4'te gösterilmesi yeterlidir.

Ayrıca pearlmiller için cam bilya ve kromanıt bilya ile bilyalı değirmenler için çelik, porselen ve kuvarsit bilya, süzme ve renk açma için aktif hale getirilmiş silisli fosiller ve dolgulardan kesilerek kalsiyum ve alüminyum silikat, silisyum dioksit ve tabii alüminyum silikat verilebilir.

STANDOİL BEZİR İMALATI:

Kapasite:

Standoil imalatı münhasıran 300 dereceye kadar ısınmaya müsait tertibatı bulunan kapalı kazanlarda yapılabilir.

Doldurma, Pişirme, Soğutma ve Boşaltma Süresi:

a) Soğutma ceketi veya serpantini ile doldurma-boşaltma pompası veya basınçlı gaz tertibatına birlikte sahip olan tesislerde 16 saat,

b) Yalnız soğutma ceketi veya serpantinine sahip olan tesislerde 20 saat,

c) Yalnız doldurma-boşaltma pompası veya basınçlı gaz tertibatına sahip olan tesislerde 28 saat,

d) Bu teçhizat ve tertibattan hiçbirine sahip olmayan tesislerde ise 32 saat olarak dikkate alınır.

Yedek taşırma kazanı bununan veya bulunmayan kazanlarda pişirme kapasitesi; pişirme kazanı hacminin % 80'i olarak kabul edilir.
Kazan hacmini hesaplamaya lüzumlu ölçülerle soğutma ve doldurma-boşaltma tertibatının bulunup bulunmadığı tespit ve kaydedilir.

Ham ve Yardımcı Maddeler: (100 kg. mamul elde etmek için)

- Rafine keten yağı : 110 kg. veya
- Rafine keten yağı: 84 kg.
- Rafine soya yağı : 26 kg.

Yukarıdaki miktarlara ortalama imalat zayiatı dahildir.

AYAKKABI BOYASI VE ÇEŞİTLİ CİLA İMALATHANELERİ

1-Ayakkabı boyası ve ayakkabı cilası umumiyetle bakır ve galvanizli saç kazanlarda hazırlanır.

2-Kapasite tespitinde kazan hacmini hesaplamaya esas teşkil eden ölçüler alınır ve hacim hesaplanarak % 80'inin doldurulacağı kabul edilir.

3-Hazırlama, kaynatma ve doldurma müddeti 4 saat kabul edilir. Buna nazaran bu gibi imalatta kazanlara günde 2 şarj yapılacağı düşünülerek hesaplanır.

4-Hazırlama ve doldurma el işçiliğine dayandığı için ayrıca % 70 randıman kabul edilir.

Formül: V x 2 x 0,8 x 0,7= ... 8 saatteki imalat.
Formül: 5 x 1,12-- 8 saatteki imalat.

(V= Kazan hacmi) V x 336= ... ton/sene

5- Ham maddeler:

a) Ayakkabı boyası
Parafin: % 6,5
Monton : % 12
Sair kimyevi maddeler : % 6

b) Cilalar
Parafin : % 20
Karnaba : % 10
Bal mumu : % 10
Solvent : % 65

← Önceki
DOPT (Dioktil Tereftalat)

Sonraki →
Boya Sektörü Terimleri