|
KAYNAK VE KESME UYGULAMALARINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
|
|
|
|
|
|
Kaynak ve kesme işlemleri esnasında kaynakçının sağlığını etkileyebilecek dumanlar, tozlar ve gazlar oluşur. Kaynak, kesme ve ilgili işlemlerdeki sağlık ve güvenlik kurallarında (UVV 26.0) belirtildiği şekilde kaynakçı, oluşan bu zararlı maddelerden kendisini korumalıdır. Bu nedenle çalışma alanları, kaynak yöntemine, malzemelere ve uygulama koşullarına göre, zararlı maddelerden arındırılmış temiz hava teneffüs etmeyi sağlayacak şekilde planlanmış ve aşağıdaki şekilde donatılmış olmalıdır.
- Kaynak dumanı oluştuğu noktadan dışarı atılmalıdır.
- Teknik havalandırma sağlanmalıdır.
- Normal bir havalandırma yapılmalıdır.
- Diğer havalandırma yöntemleri kullanılmalıdır.
- Yukarıdaki seçeneklerin bir veya birkaçı
birlikte kullanılmalıdır.
|
|
|
|
|
Malzeme güvenlik bilgisi
|
|
|
|
Kaynak malzemeleri için güvenlik bilgileri içeren "Malzeme Güvenlik Bilgisi" mevcuttur. Bu malzeme güvenlik bilgileri aşağıdakileri içerir :
a) Zararlı bileşenler,
b) Bu malzemeyi kullandığınızda oluşabilecek zararlar,
c) İlkyardım kuralları,
d) Çalışma alanı için gereken sınır değerleri,
e) Atıkların nasıl bertaraf edileceği.
Kaynak malzemesinin içeriği dışında, kaynak ark ısısı ile birlikte de zararlı maddeler de oluşabilir. Bu zararlı maddeler aşağıdaki nedenlerden oluşabilir :
- Metalik kaplamalar, galvaniz (çinko), kurşun gibi,
- Boyalar, çinko ve kurşun boyalar
- Yüzey koruyucu bileşikler, yağ, gres gibi kirlilikler
Kurşun, kadmiyum, çinko, krom içeren metalleri kaynak yaparken özel bir dikkat gösterilmelidir. Çünkü bu elementler zararlı ve zehirli maddeler oluşturur.
Bu, yüzeyinde plastik, yağ ve gres içeren malzemeler için de doğrudur.
Yüzeyinde hidroklorik-asit veya hidrokarbonlu bileşikler bulunan iş parçaları, kaynak öncesi bu bileşiklerden arındırılmalıdır. Çünkü kaynak esnasında zehirli phosgene (MAK : 0,1 ml/m3) oluşumuna neden olurlar.
|
|
|
|
Havalandırma
|
|
|
|
Çalışma ortamındaki solunacak havada MAK- değerlerine ulaşmamak için doğal veya teknik bir havalandırma mutlaka yapılmalıdır. Bu havalandırma şekli, Tablo 1 ve 2'de verilen şartları yerine getirmelidir.
Tablo 1'deki havalandırma yöntemleri, kullanılan kaynak malzemelerindeki veya örtü türlerindeki sağlığa zararlı maddelerin konsantrasyonuna göre listelenmiştir. Tablo 2'deki havalandırma yöntemleri ise, ana metaldeki veya örtü türündeki zararlı maddelerin konsantrasyonuna göre listelenmiştir.
Havalandırma şekli aynı zamanda alevin yanma süresine veya ark süresine de bağlıdır. "Kısa süre" tanımından anlaşılması gereken günde ½ saat veya haftada 2 saatlik alev veya ark süresidir. "Uzun süre" tanımından anlaşılması gereken ise bu değerleri aşan sürelerdir.Açık havada kaynak yaparken de zararlı maddelerin solunulan havaya girmediğinden emin olunmalıdır. Dar ve kapalı alanlarda kaynak yaparken, UVV 26.0'un 29 maddesinde belirtildiği gibi, kirli havanın dışarıya atılması veya temiz hava ile çalışma alanının havalandırması yapılmalıdır.
|
Yöntem
|
Kaynak malzemesi
|
Kaplamalı çeliklerin kaynağı
|
|
alaşımsız ve hafif alaşımlı çelikler, alüminyum alaşımları
|
yüksek alaşımlı çelikler, demir-dışı metaller (alüminyum alaşımları hariç)
|
|
k
|
u
|
k
|
u
|
k
|
u
|
|
Gaz ergitme kaynağı
sabit
taşınabilir
|
F
F
|
T
T
|
T
F
|
A
A
|
T
F
|
A
A
|
|
Örtülü elektrod kaynağı
sabit
taşınabilir
|
T
F
|
A
T
|
A
T
|
A
A
|
A
T
|
A
A
|
|
MIG/MAG kaynağı
sabit
taşınabilir
|
T
F
|
A
T
|
A
T
|
A
A
|
A
T
|
A
A
|
|
TIG kaynağı
sabit
taşınabilir
|
F
F
|
T
F
|
F
F
|
T
T
|
F
F
|
T
T
|
|
Tozaltı kaynağı
sabit
taşınabilir
|
F
F
|
T
F
|
T
F
|
T
T
|
T
F
|
T
T
|
|
Toz püskürtme
|
A
|
A
|
A
|
A
|
-
|
-
|
Tablo 1. Kullanılan kaynak yöntemine ve kaynak malzemesine göre havalandırma şekli
|
k : kısa süre
u: uzun süre
F : Doğal havalandırma
T : Teknik havalandırma
A : Zararlı maddelerin oluştuğu yerde emilmesi
Havalandırma ihtiyaçlarına göre çalışma alanları için çeşitli havalandırma ekipmanlarını seçmek mümkündür.
Örneğin ;
- Kaynak torcundan, kaynak maskesinden veya baş maskesinden duman emme sistemi,
- Taşınabilen duman emme sistemleri
- İş parçasına veya çalışma bölgesine yaklaştırılabilen ve monte edilebilen duman emme bacaları
|
|
|
|
|
|
|
"Kapalı alanlar"ın tanımı
|
|
UVV 26.0, madde 29'a göre ;
- 100 m3'ten daha az hava hacmine sahip
- Uzunluğu, genişliği ve yüksekliği 2 metre'den az olan ve doğal bir hava akımı olmayan alanlara "kapalı alanlar" diyebiliriz.
Kapalı alanlar ; penceresiz bodrum alanları, dehlizler, boru hattı, kuyular, tanklar, kazanlar, konteynerler, gemi inşasında hücre ve tank bölümleridir.
Kapalı alanlarda kaynak yaparken zehirli maddelerin oluşmaması, yanıcı gazların birikmemesi ve oksijenin azalmaması için duman emme sistemleri veya yapay havalandırma yöntemleri kullanılmalıdır.
Duman emme veya teknik bir havalandırmanın mümkün olmadığı yerlerde, uygun solunum ekipmanları kullanılmalıdır. Kapalı alanlarda, nitrik-oksitlerin oluşumu kabul edilebilir sınırların üzerine çıkmasına neden olabilecek oksi-gaz kaynağı, alevle kesme ve ısıtma işlemlerinde yaparken havalandırmaya özel bir dikkat sarf edilmelidir.
Dikkat ! Yanma nedeniyle ciddi kazalara neden olacağı için kapalı alanlarda oksijen kullanılarak havalandırma yapılmasına izin verilmez.
|
Yöntem
|
Kaynak malzemesi
|
Kaplamalı çeliklerin kaynağı
|
|
alaşımsız ve hafif alaşımlı çelikler, alüminyum alaşımları
|
yüksek alaşımlı çelikler, demir-dışı metaller (alüminyum alaşımları hariç)
|
|
k
|
u
|
k
|
u
|
k
|
u
|
|
Alevle tavlama,
Alevle doğrultma
|
F
|
T
|
F
|
T
|
F
|
T
|
|
Alevle sertleştirme
|
F
|
T
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Alevle şekillendirme
|
F
|
T
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Alevle kesme
sabit
taşınabilir
|
F
F
|
T
T
|
A
T
|
A
A
|
T
T
|
T
T
|
|
Oyma
|
F
|
T
|
-
|
-
|
T
|
T
|
|
Alevle tufal temizleme
sabit
taşınabilir
|
A
F
|
A
T
|
A
A
|
A
A
|
-
-
|
-
-
|
|
TIG kaynağı
sabit
taşınabilir
|
F
F
|
T
F
|
F
F
|
T
T
|
F
F
|
T
T
|
|
Plazma kesme
sabit
taşınabilir
|
A
F
|
A
T
|
A
T
|
A
A
|
A
T
|
A
T
|
|
Ark-oksijen kesme,
Ark-hava kesme
sabit
taşınabilir
|
T
F
|
A
T
|
A
T
|
A
A
|
T
F
|
A
T
|
|
Alın kaynağı
|
T
|
A
|
A
|
A
|
T
|
A
|
|
Diğer direnç kaynak yöntemleri
|
F
|
F
|
F
|
T
|
F
|
T
|
Tablo 2. Kaynak malzemesi kullanmayan yöntemlerde havalandırma methodları
k : kısa süre
u: uzun süre
F : Doğal havalandırma
T : Teknik havalandırma
A : Zararlı maddelerin oluştuğu yerde emilmesi
|
|
|
|
Solunumun korunması
|
|
|
|
Havalandırmanın yetersiz olduğu durumlarda, kaynak işlemine uygun koruyucu solunum cihazları kullanılmalıdır. Kaynak işlemine uygun koruyucu solunum cihazları ;
- Hortumlu solunum cihazları
- Basınçlı hava içeren solunum cihazlarıdır
Çalışma alanındaki atmosfer, en az %17 oksijen içeriyorsa, ihtiyaca göre koruma özelliğine sahip filtre kullanımı yararlı olur. Fakat bu filtrelerin konteyner, boru hattı, tank, vagon v.b. gibi kapalı alanlarda kullanılmasına izin verilmez.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hava Besleme
|
|
|
|
Çalışma bölgesinden emilen hava, ancak zararlı maddelerden arındırıldıktan sonra geri beslenebilir. Eğer sağlığa zararlı maddelerin konsantrasyonu, göreceli MAK-değerlerinin ¼'ünü aşmazsa, geri beslenen hava zararlı maddelerden yeterince arındırılmış olarak kabul edilebilir.
Kaynak dumanı kanserojen oranda nikel bileşikleri veya krom bileşikleri gibi maddeler içeriyorsa, özel şartlara göre havalandırma ve hava besleme yapılmalıdır.
|
Türkçe